Monumentenvergunning
Gemeenten zijn doorgaans erg streng in het verlenen van een vergunning wanneer het gaat om het restaureren, veranderen, verbouwen of slopen van een beschermd rijks- , provinciaal of gemeentemonument. In zulke gevallen heeft u altijd een monumentenvergunning nodig. Werkzaamheden die betrekking hebben tot renovatie zijn o.a. onderhoud aan de binnen en aan de buitenkant. Ook bijvoorbeeld het vernieuwen van de voegen of het reinigen van de gevel valt onder restauratie werkzaamheden. Archeologische rijksmonumenten vallen niet onder de omgevingsvergunning.
Beschermd stads- of dorpsgezicht
In een beschermd stads- of dorpsgezicht is de bescherming geregeld in een bestemmingsplan dat rekening houdt met de vastgestelde, cultuurhistorische waarden. Voor panden binnen zo een beschermd stads- of dorpsgezicht die niet wettelijk beschermd zijn, wordt de vergunningaanvraag getoetst aan het bestemmingsplan.